قورت خَرجی | Ghoort Kharji
| منطقه | دهستان‌هایِ بیاتِ بخش نوبرانِ ساوه - روستای کمالو - روستاهای ینگی قلعه و سنگستان |
| فراوانی اجرا و برگزاری | محدود (به صورت محلی) |
| زمان برگزاری | سردترین روزهای زمستان در بویوک چیله یا چله‌ی بزرگ |
| شماره ثبت میراث ملی | ندارد |
آیینی در دهستان‌های بیاتِ بخش نوبران ساوه و روستاهای کمالو، ینگی قلعه و سنگستان انجام می‌شود که به زبان ترکی «قورت خَرجی» (یعنی «نذرِ گرگ») نام دارد. هر سال وقتی اهالی روستا دور هم جمع می‌شوند تا درباره‌ی ترتیب نذرهای ده روز اول محرم صحبت و برنامه‌ریزی کنند، یک نفر را انتخاب می‌کنند تا قورت خرجی را انجام دهد. به صورت چرخشی هر فرد می‌تواند هر چند سال یک بار این نذر را اجرا کند. فردی که قرعه‌ی قورت خرجی به نامش می‌افتد باید در «بویوک چیلّه» یا چله‌ی بزرگ، که سردترین روزهای زمستان است، یک یا دو گوسفند را نذر و ذبح کند. سپس آن را به دره‌ای به نام «یاتاخ» که در نزدیکی روستا است ببرد و بالای تپه قرار دهد تا گرگ‌ها، روباه‌ها و به طور کلی حیوانات منطقه، که به خاطر سرمای زمستان نمی‌توانند به راحتی غذا پیدا کنند، از آن تغذیه کنند. قدیمی‌های روستا معتقدند که اگر کسی این نذر را انجام دهد برکت به زندگی، کسب‌وکار و گله‌هایش می‌افتد. به همین دلیل اهالی روستا مشتاقانه منتظر هستند تا نوبت نذر به آن‌ها برسد. همچنین اگر در روستا شخصی از نظر مالی به مشکل خورده باشد، نوبت قورت خرجی را به او می‌دهند تا در طول سالِ پیش رو مشکلات مالی‌اش برطرف شود. یک ضرب‌المثل زیبا هم در خصوص این نذر وجود دارد:«قورت اولار، خیر و برکتی چِکَر یورتا یِتیرَر»؛ یعنی گرگ زوزه می‌کشد و با خودش خیر و برکت را به درّه (روستا) می‌آورد.
A fascinating ritual, known in Azari as “Ghourt Kharji” (literally “Nazr (offering) for the Wolf”), is observed in the Bayat region of Nowbaran, Saveh, and the villages of Kamalu, Yengi Qaleh, and Sangestan (Central Iran). Annually, as villagers convene to organize the sequence of Nazr for the first ten days of Muharram, one person is chosen to undertake the Ghourt Kharji. This responsibility shifts from one person to another, allowing each villager to perform this offering every few years. The selected individual must make their “Ghourt Kharji” during “Buyuk Chilleh,” or the “Great Winter Solstice”, the coldest days of winter. They sacrifice one or two sheep, then carry the offering to a valley named “Yatakh,” situated near the village. There, on top of a hill, they leave the slaughtered animals for the wolves, foxes, and other wild animals, struggling to find sustenance in the harsh winter. Village elders believe that those who perform this ritual are blessed with prosperity in their lives, their livelihoods, and their flock. Consequently, villagers look forward to their turn to fulfill this offering. Moreover, if a villager encounters financial difficulties, the opportunity to perform Ghourt Kharji is often given to them, with the hope of alleviating their financial burdens in the year ahead. There is a beautiful proverb which encapsulates the essence of this tradition:“Ghourt olar, khair o barakati chekar yurta yetirar” – “The wolf howls, drawing and bringing goodness and blessings to the valley.”Explanation of Terms:Qurt Kharji (قورت خَرجی): “Wolf’s Vow” or “Wolf Offering.” “Qurt” is Turkish for “wolf,” and “Kharji” can mean “expense,” “offering,” or “vow” in this context. It essentially signifies a vow or offering made to or for the wolves.Buyuk Chilleh (بویوک چیلّه): “Great Winter Solstice” or “Big Chilleh.” “Buyuk” means “big” or “great” in Turkish, and “Chilleh” refers to the winter solstice period, particularly the coldest part of winter, typically around late December to early February.Yatakh (یاتاخ): This is the name of a specific valley near the villages where the offering is placed. It’s a geographical location significant to the ritual.Muharram (محرم): The first month of the Islamic calendar. The first ten days of Muharram are a period of mourning for Shia Muslims, commemorating the martyrdom of Imam Hussein. The text mentions planning for vows in Muharram, but Qurt Kharji itself is performed in winter (Buyuk Chilleh), highlighting that village gatherings for Muharram planning are the occasion where the Qurt Kharji performer is selected.Yurta (یورتا): In the proverb, “Yurta” refers to “valley” or “village” in a local Turkish dialect. It’s the recipient of the blessings.Chekar Yurta Yetirer (چِکَر یورتا یِتیرَر): This part of the proverb means “draws/pulls and delivers to the valley/village.” It describes how the wolf’s howl is believed to bring or attract blessings to the community.Khair o Barakat (خیر و برکت): “Goodness and Blessing” - these are common Islamic terms for prosperity, well-being, and divine favor.
Source: شفاهی - فرستاده شده
Author: Nasrin Taheripour
Artist: Yalda Rasekhi